Mekanik aksamların, soğutulmaya, yüzeyinin pürüzsüz kalmasına ve en önemlisi metal yüzeyin ömrünün uzamasına ihtiyaç vardır. Hem ekolojik olarak hem kaynak kullanımı olarak metal parça üretimi oldukça zahmetli ve pahalı bir üretim tipidir. Ayrıca, metal parçaların yenisi ile değişimi, değişim sonrası uyumu ve performansının iyi olması üretilen parça ile ilgilidir.
Üretilen metal parçanın doğru olduğu düşüncesi ile konuya bakacak olursak, kullanılan yağın doğru seçilmesi diğer bir önemli konu oluyor. “Doğru Seçim” işte bütün mesele burada.
Hangi bilgiler bizim mekanik aksamlardaki yağ seçimini doğru yapmamızı sağlar?
Mekanik parçalara uygulanan basınç yani yük, oluşan ısı, ortamdaki su, ortamdaki buhar, harici toz ve aşınmalar sebebiyle oluşan metal tozları, sistemin devir hızı ve maruz kaldığı elektriksel güçtür. “Bu ortam şartlarından hangisi önceliklidir acaba?” dediğinizi duyar gibiyim. Göreceli hıza karşılık oluşan basınç veya yük ana konudur. Metal yüzeyin çalışma sırasında ürettiği sürtünme ısısının ve ortamdaki işletme sıcaklığına karşı ısının düşürülmesi için madeni yağ kullanılır. Madeni yağ ısı aktarım katsayısı yüksek olan kararlı bir malzemedir. Madeni yağın cinsi ve içindeki katıklar bahsettiğim koşullara göre belirlenirler.
Eğer bir dişli sisteminde madeni yağ kullanıyorsanız bunun kategorisi kapalı veya açık dişli sistemi ise kullanılacak yağ buna göre belirlenir. Dişli sistemlerde çarkların ve çarkların dişlerinin problemsiz çalışabilmesi için sistem içinde oluşan başınca dayanabilmesi için “Aşırı Basınç” katığı ve metal yüzeyde yağın tutunabilmesi için “Yapışma/Tutunma” katığı kullanılır. Katıkların taşınabilmesi içinde kaliteli “Baz Yağ” kullanılır.
Ya da bir Hidrolik sistemde madeni yağ kullanıyorsanız, kaldı ki hidrolik, Akışkanlar Mekaniği’nin mühendislik yaklaşımı ile günlük hayata uygulanması sonrasında endüstride bir yerde kullanılmaktadır. Örneğin, bir malzemeyi presi ile sıkıştırıyorsanız hidrolik sistemine ihtiyacınız vardır. Başka bir örnek ise mekanik kaldırma kuvveti uygulanan iş makinelerinin kepçelerinin çalışması da hidrolik ile olmaktadır. Kısacası güç ve kuvvet uygulanan noktalarda hidrolik sistemler karşımıza çıkarlar.
Diğer bir örnekte motor sistemlerinden gelsin, güç üreten motor sistemlerinde de madeni yağ kullanılır. Bu sistemlerin çok fazla koşulu olduğu için kullanılacak yağın daha fazla katık içermesi gerekir. Katıkların belirlenmesi sırasında bir kimyasalın faydasının yanında zararı olduğu için, zararı minimuma indirmek için başka bir katık yani başka bir kimyasal kullanılır. Sonuçta elde edilen motor yağı kullanım yerine göre onlarca kimyasal içerir.
Dönme işlemi yapan mekanik aksamlarda uzun soluklu yağlama için katı yağlayıcılar kullanılmaktadır. Katı yağlayıcıların başında gresler gelmektedir. Greslerinde ömrünü uzatan içinde kullanılan metalik sabunlar, yüksek yüke dayanan katıklar ve gresin oluşumu sırasında ki baz yağlardır.
İşin özünde, kullanılan her madeni yağ tipi için kullanıldığı koşullar, yağın seçimi ve periyodik kontroller vardır. Koşulları iyi belirlerseniz, kontrollerinizi doğru zamanda yaparsanız ve doğru yağı uygularsanız yağ değişim periyodunuzu uzatabilirsiniz.
30 yıllık madeni yağ geçmişimde en çok duyduğum konu ise, kullanılan yağın her durumda suçlu olup problem çıkardığı yönünde oldu. Oysaki, koşulların doğru belirlenmemesi en büyük sebepti. Mekanik aksam için gerekli bakımın, kontrolün yapılmaması da ikinci en büyük sebepti. Bakım işlemlerini yapan kişilerin ehliyetini söylemlerinden böylelikle anlamak hızlıca mümkün oluyordu. Kurulu sistemi çok iyi tanıyan, oluşan durumun kök neden analizini yapabilen Bakım sorumlularına rastlandığında çok çabuk sonuca gelir ve çözümü üretebilirsiniz. Çünkü amaç sonuç üretmektir, problem çıkarmak değil. İşte bu bakış açısıyla konuyu derinlemesine incelediğimizde, konunun altında kalite bilinci ve işe verilen önem yatmakta olduğunu görürüz. Böylelikle amaç hem verimliliği arttırmak hem de ekonomi sağlamaktır. Ekonomi, sadece bir ürünü ucuz almak demek değildir. Ekonomi, doğru ürünü alıp uzun süre sağlıklı kullanarak sağlanır.
Geldiğimiz noktada, ürün seçiminin önemi hayatidir. Mekanik aksamın yağlama periyodunu belirleyen en önemli konu budur.
Bakım ehliyet işidir, parça arttırmayan ve doğru ürünü seçmeyi bilen bakımcılara selam olsun.
Bugünü değil geleceği konuşalım…
